Biz, omurilik felci olan hastaları ayağa kaldırmayı ve onlara adım attırmayı amaçlıyoruz…

Son birkaç yıldır İsviçre’de Lozan Üniversite Hastanesinde (CHUV) uygulanmaya başlayan elektrikle omurilik uyarılması tekniği ile, omurilik felçli hastalar için oldukça umut verici sonuçlar elde edildi. Şöyle ki, zaten uzun yıllardır bu hastalara inatçı ağrılarını azaltmak için omurilik uyarıcı piller takılıyordu. Bu hastaların kiminde elektriksel uyarılar ile bazı hareketler ortaya çıktığı da gözlenmekteydi.

İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsündeki (EPFL) söz konusu araştırma grubu, elde ettiği başarılı sonuçların hem videolarını (https://www.youtube.com/watch?v=soUQwKmhNZ0) kamuoyu ile paylaştı hem de bulgularını geçen yıl çok saygın bir uluslararası dergide yayınladı (https://www.nature.com/articles/s41591-021-01663-5 ). Biz de ülkemizdeki omurilik felci hastalarını böyle bir olanaktan mahrum bırakmamak için hemen harekete geçtik.

Söz konusu teknikte, omuriliğin koruyucu zarı üzerine yerleştirilen küçük tellerle; aradaki hasara bağlı olarak üst omurilikle iletişim kuramayan omuriliğin alt kısmına elektrik akımı veriliyor. Bu uyarılar dışarıdan uzaktan kumanda ile ayarlanabilen ve yine dışarıdan şarj edilebilen, hastanın karnına yerleştirilmiş olan bir ağrı piliyle veriliyor. Bu teknik ağrıyı azaltmak amacıyla zaten uzun yıllardır uygulanan ve standart tedavi haline gelmiş bir yöntem.

Ağrıyı azaltmak için verilen söz konusu bu uyarıların, hastanın engellilik durumuna ve arzu edilen hareketlere göre kişiselleştirilebilmesi ise devrim niteliğindeki bir gelişme. Böylece elde edilen artı bir yarar olarak; yoğun bir fizyoterapi uygulaması ile birlikte, hastalar bacaklarında işlevsel hareketleri yeniden kazanmaları için eğitilebiliyorlar. Harekete ek olarak, hastaların mesane kontrolü, cinsel işlev, vücut ısısı ve tansiyon düzenlenmesi gibi diğer işlevleri de yeniden kazanması bile söz konusu olabiliyor.

Omuriliğin yürüme yetisinden sorumlu sinir hücrelerinin, omurilikte bir ağ yapısı halinde ve yürümeyi ortaya çıkaran karmaşık kas hareketlerini gruplayacak şekilde düzenlendiği gösterilmiştir. İşte bu “yürüten” sinir hücrelerinin omurilik yaralanmasından sonra bazı hareketlerin ortaya çıkabilmesi için gerekli oldukları da son yıllarda anlaşıldı.

Bilim insanları, aslında yaralanma bölgesi altındaki omuriliği elektrikle uyararak omurilik felcinin yol açtığı yaşam kalitesindeki düşüşü tersine çevirmeyi zaten uzun yıllardır hayal ediyorlardı. Son birkaç yıl içinde ise, yüksek teknoloji ürünü ağrı pilleri sayesindedir ki; omurilik felci olan sınırlı sayıda hastanın ayağa kalkabilmesi, adım atabilmesi ve hatta merdiven çıkabilmesi mümkün hale gelmiştir.